Hoa Kỳ luôn duy trì một trong những ngân sách quốc phòng lớn nhất thế giới. Việc phân bổ nguồn lực đáng kể này phản ánh một chiến lược đa diện nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, đảm bảo an ninh toàn cầu và thúc đẩy ổn định kinh tế. Để hiểu rõ quy mô ngân sách quốc phòng của Mỹ, cần xem xét các yếu tố thúc đẩy nó và so sánh với chi tiêu quốc phòng của các quốc gia khác.
Cơ sở lý luận đằng sau chi tiêu quân sự đáng kể của Hoa Kỳ được trình bày chi tiết trong các đề xuất ngân sách của Bộ Quốc phòng (DoD), dựa trên Chiến lược Quốc phòng (NDS). Chẳng hạn, NDS năm 2022 ưu tiên một số mục tiêu chính ảnh hưởng trực tiếp đến việc phân bổ ngân sách:
- Quốc phòng: Bảo vệ lãnh thổ Hoa Kỳ là tối quan trọng, đặc biệt là chống lại các mối đe dọa đang phát triển, với trọng tâm đáng kể vào các thách thức do Trung Quốc đặt ra.
- Răn đe Chiến lược: Duy trì một thế trận mạnh mẽ để ngăn chặn các cuộc tấn công chống lại Hoa Kỳ, các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ là rất quan trọng. Điều này bao gồm việc thể hiện sức mạnh và đảm bảo an ninh ở các khu vực quan trọng như Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (chống lại Trung Quốc) và Châu Âu (ngăn chặn Nga).
- Sẵn sàng Chiến đấu: Chuẩn bị tham gia và giành chiến thắng trong các cuộc xung đột khi cần thiết là một nguyên lý cốt lõi. Điều này đòi hỏi mức độ sẵn sàng quân sự cao trên nhiều lĩnh vực khác nhau.
- Chiến lược Lực lượng Liên quân & Lợi thế Công nghệ: Phát triển một lực lượng liên quân linh hoạt và kết nối là rất quan trọng. Điều này bao gồm đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để duy trì và mở rộng lợi thế công nghệ và hoạt động của quân đội Hoa Kỳ.
Các ưu tiên chính trong Chiến lược Quốc phòng 2022 của Mỹ
NDS xác định rõ ràng Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược chính của Hoa Kỳ. Giải quyết ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, đặc biệt là ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, và tham vọng định hình lại trật tự quốc tế là trọng tâm trong kế hoạch quốc phòng của Hoa Kỳ. Bên cạnh Trung Quốc, chiến lược này cũng thừa nhận sự cần thiết phải đối phó với các mối đe dọa phát sinh từ Nga, Iran, Triều Tiên và các tổ chức cực đoan bạo lực. Cách tiếp cận toàn diện này được thiết kế “để bảo vệ an ninh của người dân Mỹ; mở rộng sự thịnh vượng và cơ hội kinh tế; và hiện thực hóa và bảo vệ các giá trị cốt lõi của lối sống Mỹ.”
Ngoài các mối đe dọa trước mắt, NDS cũng thừa nhận các thách thức lâu dài, rộng lớn hơn định hình chi tiêu quân sự. Bao gồm sự trỗi dậy của các cường quốc độc tài trên toàn cầu, những tiến bộ công nghệ nhanh chóng trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, bất bình đẳng kinh tế toàn cầu dai dẳng và tác động ngày càng tăng của biến đổi khí hậu. Những yếu tố này đòi hỏi sự thích ứng và đầu tư liên tục vào khả năng quốc phòng.
Ngân sách Quốc phòng Mỹ trong Bối cảnh Toàn cầu
Khi so sánh ngân sách quốc phòng của Mỹ với các quốc gia khác, điều cần thiết là phải xem xét không chỉ các con số tuyệt đối mà còn cả bối cảnh và trách nhiệm chiến lược mà mỗi quốc gia đảm nhận. Trong khi nhiều quốc gia đầu tư vào quân đội của họ, quy mô tuyệt đối của ngân sách quốc phòng Hoa Kỳ thường vượt qua tổng ngân sách của một số quốc gia chi tiêu cao nhất tiếp theo.
Mức chi tiêu đáng kể này phản ánh một số yếu tố đặc thù của Hoa Kỳ:
- Cam kết An ninh Toàn cầu: Không giống như nhiều quốc gia chủ yếu tập trung vào phòng thủ khu vực, Hoa Kỳ duy trì các cam kết an ninh toàn cầu rộng lớn. Điều này bao gồm các nghĩa vụ hiệp ước với các đồng minh trên nhiều châu lục, triển khai quân sự tiền phương và vai trò hàng đầu trong các hoạt động an ninh quốc tế. Những cam kết này đòi hỏi một lực lượng quân sự lớn hơn và có khả năng triển khai toàn cầu hơn, làm tăng chi phí.
- Ưu thế Công nghệ: Quân đội Hoa Kỳ ưu tiên duy trì lợi thế công nghệ so với các đối thủ tiềm năng. Điều này đòi hỏi đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển, hệ thống vũ khí tiên tiến và công nghệ tiên tiến. Việc theo đuổi ưu thế công nghệ này là một động lực chi phí đáng kể.
- Khả năng Chiếu Sức mạnh: Quân đội Hoa Kỳ được thiết kế để chiếu sức mạnh toàn cầu, nghĩa là nó phải có khả năng triển khai và duy trì lực lượng nhanh chóng trên khắp thế giới. Điều này đòi hỏi đầu tư lớn vào các lĩnh vực như sức mạnh hải quân, khả năng vận chuyển đường không và cơ sở hạ tầng hậu cần, những lĩnh vực ít liên quan hơn đối với các quốc gia có chiến lược phòng thủ tập trung vào khu vực.
- Ảnh hưởng Kinh tế và Thương mại Toàn cầu: Hoa Kỳ đóng vai trò trung tâm trong nền kinh tế toàn cầu và thương mại quốc tế. Duy trì một quân đội hùng mạnh được coi là điều cần thiết để bảo vệ các lợi ích kinh tế này và đảm bảo sự ổn định của hệ thống kinh tế quốc tế.
Trong khi các quốc gia khác như Trung Quốc và Nga đang tăng chi tiêu quốc phòng, ngân sách tuyệt đối và các ưu tiên chiến lược của họ khác biệt đáng kể so với Hoa Kỳ. Hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc phần lớn tập trung vào sự thống trị khu vực ở châu Á, trong khi chi tiêu của Nga, mặc dù đáng kể so với nền kinh tế của nước này, vẫn nhỏ hơn đáng kể so với ngân sách của Hoa Kỳ và bị hạn chế bởi các yếu tố kinh tế.
Cũng cần xem xét chi tiêu quốc phòng theo tỷ lệ phần trăm GDP. Trong khi ngân sách quốc phòng của Hoa Kỳ lớn về mặt tuyệt đối, tỷ lệ phần trăm GDP của nó không phải lúc nào cũng cao nhất trên toàn cầu và dao động theo thời gian tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và các ưu tiên chiến lược. So sánh chi tiêu quốc phòng theo tỷ lệ phần trăm GDP cung cấp một quan điểm khác, làm nổi bật gánh nặng tương đối của chi tiêu quân sự đối với nền kinh tế của một quốc gia.
Nguồn Dữ liệu và Minh bạch
Việc hiểu rõ các chi tiết cụ thể của ngân sách quốc phòng Hoa Kỳ đòi hỏi phải truy cập các nguồn dữ liệu đáng tin cậy. Nguồn thông tin chính là Thứ trưởng Quốc phòng (Kiểm soát viên) và thông cáo báo chí của DoD. [Tổng quan về Ngân sách Quốc phòng] hàng năm (https://comptroller.defense.gov/Portals/45/Documents/defbudget/FY2024/FY2024_Budget_Request_Overview_Book.pdf) cung cấp một bản tóm tắt toàn diện về chi tiêu được đề xuất. Các tài liệu ngân sách chi tiết cho từng nhánh của Lực lượng Vũ trang và các sáng kiến quốc phòng cụ thể cũng được công khai.
Đối với dữ liệu lịch sử về chi tiêu quốc phòng của Hoa Kỳ, các nguồn lực như USAFacts, tổng hợp dữ liệu từ Văn phòng Quản lý và Ngân sách, Điều tra dân số và Cục Phân tích Kinh tế, cung cấp những hiểu biết quý giá.
Để so sánh chi tiêu quân sự của Hoa Kỳ với các quốc gia khác, các báo cáo như “Chi tiêu Quân sự và Chuyển giao Vũ khí Thế giới” do Bộ Ngoại giao công bố (mặc dù dữ liệu có thể hơi cũ, với báo cáo mới nhất bao gồm đến năm 2019) cung cấp cơ sở để so sánh, cung cấp dữ liệu về chi tiêu quân sự, quy mô lực lượng vũ trang, GDP và các số liệu khác trên khắp các quốc gia.
Kết luận
Ngân sách quốc phòng của Mỹ là một chủ đề phức tạp được thúc đẩy bởi một loạt các yếu tố chiến lược, chính trị và kinh tế. Quy mô của nó phản ánh vai trò toàn cầu độc đáo của Hoa Kỳ, cam kết của nước này đối với ưu thế công nghệ và các nghĩa vụ an ninh rộng lớn của nước này. Khi so sánh với các quốc gia khác, ngân sách quốc phòng của Hoa Kỳ nổi bật không chỉ về mặt tuyệt đối mà còn về cơ sở lý luận cơ bản và phạm vi toàn cầu của nó. Hiểu được các yếu tố góp phần vào ngân sách này và các nguồn dữ liệu làm sáng tỏ nó là rất quan trọng cho các cuộc thảo luận có hiểu biết về an ninh quốc gia và phân bổ nguồn lực trong bối cảnh toàn cầu.
