Het geografische en culturele landschap van Europa is complex, gevormd door historische, politieke en sociale stromingen die verschillende regio’s hebben gevormd. Hoewel het fysieke IJzeren Gordijn is verdwenen, blijft er een figuurlijke scheidslijn bestaan, met name in de publieke opinie ten aanzien van religie, minderheden en sociale kwesties. Om deze kloof te begrijpen, moeten we niet alleen het abstracte concept van “Oost” versus “West” onderzoeken, maar ook de specifieke locatie van landen als Georgië en hoe ze in deze continentale puzzel passen.
Dit artikel duikt in de contrasterende waarden en attitudes in heel Europa, met behulp van gegevens van Pew Research Center-onderzoeken uitgevoerd tussen 2015 en 2017. We zullen onderzoeken waar Georgië zich bevindt, niet alleen op een kaart, maar binnen dit spectrum van Europese perspectieven, door het te vergelijken met andere plaatsen op het continent en de bredere mondiale context te beschouwen.
Oost en West definiëren: Meer dan alleen geografie
De termen “Oost-Europa” en “West-Europa” zijn meer dan alleen kompasrichtingen; ze vertegenwoordigen een complex samenspel van historische ervaringen, culturele invloeden en maatschappelijke normen. Hoewel geografische locatie een startpunt is, is de categorisering genuanceerd en soms onderwerp van discussie. Bij het onderzoeken van attitudes ten aanzien van religie, nationale identiteit, minderheden en sociale kwesties, komen echter duidelijke geografische patronen naar voren, vooral bij het vergelijken van landen die historisch geassocieerd worden met Oost- versus West-Europa.
Georgië bijvoorbeeld, ligt geografisch op het kruispunt van Europa en Azië, in de Kaukasusregio. Vaak beschouwd als onderdeel van Oost-Europa vanwege historische en culturele factoren, deelt Georgië grenzen met landen die beide continenten beslaan. De locatie is cruciaal voor het begrijpen van de unieke positie binnen de bredere Europese context en in vergelijking met plaatsen verder naar het westen of zelfs op andere continenten.
Het oorspronkelijke artikel van Pew Research categoriseert Georgië binnen Centraal- en Oost-Europa, erkennend dat hoewel het geografisch dichter bij Azië ligt, de publieke opinie over belangrijke kwesties meer overeenkomt met Oost-Europese patronen dan met westerse. Deze categorisering is cruciaal voor onze vergelijking, omdat het benadrukt dat “locatie” in deze context niet alleen gaat om breedtegraad en lengtegraad, maar ook om gedeelde historische en culturele ervaringen die maatschappelijke waarden vormgeven.
De scherpe kloof: Attitudes ten opzichte van minderheden
Een van de belangrijkste indicatoren van de Oost-West-kloof in Europa is het verschil in attitudes ten opzichte van religieuze en etnische minderheden. De enquêtes laten een schril contrast zien in de bereidheid om moslims en joden in families en buurten te accepteren.
In bijna elk onderzocht land in Centraal- en Oost-Europa, inclusief Georgië, gaf minder dan de helft van de volwassenen aan bereid te zijn moslims in hun familie te accepteren. Dit staat in schril contrast met West-Europese landen, waar in bijna elke ondervraagde natie meer dan de helft aangaf dat ze een moslimfamilielid zouden accepteren. Een vergelijkbare, hoewel soms minder extreme, kloof bestaat met betrekking tot de acceptatie van Joden.
Bij het vergelijken van Georgië met landen in West-Europa zoals Frankrijk of Duitsland, is het verschil in acceptatieniveaus aanzienlijk. Hoewel specifieke gegevens voor de acceptatie van moslims in families in Georgië worden benadrukt binnen de bredere Oost-Europese trend, plaatst het algemene patroon Georgië stevig aan de oostelijke kant van deze attitudekloof. Deze geografische “locatie” in termen van waarden is veelzeggender dan alleen de fysieke coördinaten.
Bovendien onderzocht de enquête ook de acceptatie van moslims in buurten. West-Europeanen toonden consequent hogere acceptatieniveaus in vergelijking met hun Centraal- en Oost-Europese tegenhangers. Hoewel de kloof minder uitgesproken is dan familieacceptatie, versterkt het het Oost-West-patroon. Landen als Finland vertonen bijvoorbeeld aanzienlijk hogere acceptatiegraden van moslimburen in vergelijking met Oekraïne, wat het spectrum binnen Europa benadrukt. Georgië zou zich in deze vergelijking waarschijnlijk dichter bij Oekraïne aansluiten, waardoor de positie binnen het Oost-Europese attitudelandschap verder wordt versterkt.
Religie en nationale identiteit: Een oosterse nadruk
Het concept van nationale identiteit onthult ook een cruciaal verschil tussen Oost- en West-Europa, en de locatie van Georgië binnen dit kader is significant. In veel Centraal- en Oost-Europese landen, inclusief Georgië, bestaat er een sterke band tussen religieuze identiteit, met name het christendom (orthodoxie in het geval van Georgië), en nationale identiteit.
Voor velen in het voormalige Oostblok wordt christen zijn beschouwd als een belangrijk onderdeel van hun nationale identiteit. Dit staat in schril contrast met West-Europa, waar religie over het algemeen niet wordt gezien als een belangrijke bepalende factor voor nationale identiteit. In landen als Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk wordt christen zijn niet beschouwd als essentieel om echt Frans of Brits te zijn.
Georgië, met zijn sterke orthodox-christelijke traditie, is een voorbeeld van deze Oost-Europese trend. Hoewel het specifieke percentage Georgiërs dat orthodoxie als cruciaal beschouwt voor hun nationale identiteit niet expliciet wordt beschreven in dit uittreksel, suggereert de algemene trend voor Oost-Europa, en de opname van Georgië in deze categorie, een grotere nadruk op deze verbinding in vergelijking met West-Europese landen. Dit versterkt de culturele en attitudinale locatie van Georgië als onderscheiden van plaatsen verder naar het westen op het continent.
Deze verwevenheid van religie en nationale identiteit in Oost-Europa kan worden herleid tot historische ervaringen, waaronder periodes onder Sovjetinvloed waar religie officieel werd onderdrukt, maar een vitaal onderdeel van de culturele identiteit bleef. In het post-Sovjettijdperk is religie voor veel Oost-Europese landen, inclusief Georgië, opnieuw opgekomen als een belangrijke marker van nationale verbondenheid en culturele onderscheidenheid, waardoor ze zich verder onderscheiden van het meer geseculariseerde Westen.
Cultureel chauvinisme: Oostelijke neiging
Een andere dimensie van de Oost-West-kloof die in het onderzoek wordt verkend, is cultureel chauvinisme, gemeten aan de hand van instemming met de stelling: “Onze mensen zijn niet perfect, maar onze cultuur is superieur aan anderen.” De enquêtes toonden aan dat Centraal- en Oost-Europeanen meer geneigd zijn dit sentiment te uiten in vergelijking met West-Europeanen.
Met name de acht landen waar deze houding het meest voorkomt, bevinden zich allemaal geografisch in het oosten, inclusief Georgië. Dit plaatst Georgië naast landen als Griekenland, Armenië en Rusland in het vertonen van hogere niveaus van cultureel chauvinisme in vergelijking met West-Europese landen.
Deze bevinding versterkt de locatie van Georgië binnen het Oost-Europese waardensysteem verder. Hoewel culturele trots universeel is, benadrukt de enquête een tendens in Oost-Europa om hun eigen cultuur als superieur te beschouwen aan anderen, een perspectief dat minder vaak voorkomt in West-Europese landen. Dit verschil kan worden gekoppeld aan verschillende factoren, waaronder historische verhalen, nationale identiteitsvorming en misschien een reactie op vermeende westerse culturele dominantie.
Verschillende opvattingen over sociale kwesties: Het homohuwelijk en abortus
De Oost-West-kloof strekt zich uit tot belangrijke sociale kwesties zoals het homohuwelijk en legale abortus, waarbij Georgië zich opnieuw meer aansluit bij Oost-Europese trends.
Wat betreft het homohuwelijk bestaat er een aanzienlijke kloof. Meerderheden in elk onderzocht West-Europees land zijn voor legalisatie, en de meesten hebben het al gelegaliseerd. In schril contrast daarmee staan meerderheden in bijna alle onderzochte Centraal- en Oost-Europese landen tegen de legalisering van het homohuwelijk. Geen van de Centraal- en Oost-Europese landen in de enquête staat het homohuwelijk toe.
Georgië, consistent met het Oost-Europese patroon, zal waarschijnlijk sterke tegenstand tegen het homohuwelijk vertonen. Hoewel specifieke gegevens voor Georgië over deze kwestie in dit rapport niet worden verstrekt, suggereert de overweldigende trend in Oost-Europa en de categorisering van Georgië daarbinnen sterk deze afstemming. Het vergelijken van Georgië met landen als Nederland, waar de steun voor het homohuwelijk uitzonderlijk hoog is, onderstreept het enorme verschil in sociale waarden over het hele continent.
Wat betreft abortus, hoewel het over het algemeen legaal is in beide regio’s, zijn de opvattingen gevarieerder in Centraal- en Oost-Europa in vergelijking met de relatieve uniformiteit van steun voor legale abortus in West-Europa. Elke onderzochte West-Europese natie toont meerderheidssteun voor legale abortus in alle of de meeste gevallen. In het oosten is de mening meer verdeeld, waarbij sommige landen voorstander zijn van legale abortus, terwijl anderen neigen naar strengere beperkingen.
Hoewel het oorspronkelijke artikel geen specifieke abortusopvattingen voor Georgië geeft, suggereert de plaatsing binnen Oost-Europa een mogelijk meer verdeelde of conservatieve houding in vergelijking met het sterke pro-choice sentiment dat heerst in West-Europa. Dit illustreert verder hoe de “locatie” van Georgië binnen het Europese waardespectrum zich uitstrekt tot sociaal beleid en individuele vrijheden.
Generatiekloof: Aanhoudende verschillen in het Oosten
Interessant is dat de enquêtegegevens suggereren dat de Oost-West-kloof in waarden in de toekomst kan aanhouden. Hoewel er generatieverschillen bestaan in beide regio’s, zijn ze minder uitgesproken in Centraal- en Oost-Europa, vooral over kwesties als het homohuwelijk en de acceptatie van minderheden.
In West-Europa zijn jongere volwassenen over het algemeen liberaler dan oudere generaties over deze sociale kwesties. In Centraal- en Oost-Europa hebben jongere volwassenen echter vaak opvattingen die niet significant verschillen van hun ouderen, en zijn ze aanzienlijk conservatiever dan jonge volwassenen in West-Europa.
Zo zijn zelfs jonge volwassenen in Estland aanzienlijk vaker tegen het homohuwelijk dan oudere volwassenen in Denemarken. Even
